
شرح حديث: «خلق الله آدم علی صورته»
ارائه: مولوی سید محمد رخشانی بادینی
«خلق الله آدم علی صورته» یعنی الله آدم را به صورت خودش(الله) افرید.(بخاری_مسلم)
رسول الله صلی الله علیه وسلم در حدیثی صحیح می فرمایند: الله آدم را به صورت خود خلق کردو طولش ۶۰ ذراع بود.
ودر حدیثی دیگر می فرمایند:هرگاه یکی از شما خواست برادرش را بزند به صورت او نزند زیرا الله ادم را به صورت خود(الله) خلق کرد.(مسلم)
اما اهل تاویل اینجا هم ارام ننشستند وگفتن الله ادم را به صورت خود(آدم)خلق کرد.
با روش خود اهل کلام پیش برویم باید بگوییم که آدم قبل از خلقت صورتی نداشت تا به صورت خود ادم خلق کند.
امام احمد در مسند خود می اورد که ابوهریره می گوید:رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند:صورت یکدیگر را زشت نکنید زیرا الله ادم را به صورت رحمن خلق کرد.
امام خلال می گوید:امام حرب کرمانی به من گفت:از امام اسحاق بن راهویه که فرمود:ثابت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم خبر داده که الله ادم را به صورت خودش(الله)خلق کرد.(السنة للخلال٢٣٠٢)
ونيز می فرماید:از ابی طالب شنیدم که گفت:شنیدم که احمدبن حنبل می گفت:هرکس بگوید که الله ادم را به صورت ادم خلق کرده جهمی است.(السنة للخلال ٢٣٠١)
ابراهيم بن موصلي می گوید:مردی نزد ابو عبدالله (احمدبن حنبل)امد وگفت :شنیدم اباثور گفته است که الله ادم را به صورت ادم افرید،اباعبدالله بسیار تامل کرد ودستی برصورت خود کشید وفرمود:این سخن اشتباه است ،این سخن جهم بن صفوان است.(طبقات حنابله ۲۳۶/۱)
بعدا خبر این سخن به اباثور رسید ونزد امام احمد امد وامام احمد از او پرسید قبل از اینکه الله ادم را خلق کند ادم به چه صورت بود پس اباثور ساکت شدوتوبه کردواز سخن خود برگشت .
اقوال سلف در این باب بسیاری است وبه ذکر اقوال امام اجری و لالکائی نپرداختیم .ابن تیمیه وابن قیم وائمه نجد هم این حدیث را بدون تاویل ودستکاری قبول کرده اند.
اما چه کسانی این حدیث را دستکاری ومی گویند الله ادم را به صورت ادم خلق کرد ؟!جواب واضح است اشاعره واهل کلام وبه صورت کلی پیروان عقیده جهمیه
لازم به ذکر است ماهم همانند متقدمین می گوییم الله ادم را به صورت خودش (الله)خلق کرد اما این به این معنی نیست که ادم شبیه الله بود معاذ الله بلکه الله ادم را همانند خود دارای دست وساق وجه وچشم …افرید وهیچ چیز همانند الله نیست وما از تشبیه آدم علیه السلام به الله می پرهیزیم .
همانطور که امام اسحاق راهویه وامام احمد در شرح این حدیث می گویند:منظور این است که ادم را همانند خود شنوا وبینا ومتکلم ودارای وجه ودست وقدم و…خلق کرد .