مهم برای مسلمانان! معرفی برنامههای «اسلام دموکراتیک» (5) [1]
ترجمه و ارائه ی: محمد اسامه
دستور کار اصلاحات
برای شکوفایی این جوشش ایدئولوژیک، غرب هم به تعهدی راسخ به ارزشهای غربی و هم به مجموعهای از مواضع انعطافپذیر که با ایدهها، مردم و کشورهای مختلف اسلامی سازگار باشد، نیاز دارد. این رویکرد میتواند با دادن انعطافپذیری به غرب در برخورد با نگرشهای مختلف، یک اسلام مدنی و دموکراتیک را ترویج دهد.
طرح کلی زیر، یک شکل ممکن از استراتژی را توصیف میکند. این طرح بر «پنج رکن دموکراسی» برای جهان اسلام استوار است. این ارکان مطابق با مواضعی است که غرب باید در رابطه با چهار گروه ایدئولوژیک و شهروندان عادی در کشورهای مسلمان اتخاذ کند.
1. اول، حمایت از مدرنیستها با ترویج نسخه آنها از اسلام و ایجاد بستری گسترده برای بیان و انتشار واضح دیدگاههای آنها. انتخاب سنتگرایان به عنوان عوامل پیشگام برای ترویج اسلام دموکراتیک وسوسهانگیز خواهد بود و این مسیری است که غرب ممکن است تمایل به اتخاذ آن داشته باشد. با این حال، برخی مشکلات بسیار جدی مانع چنین مسیری میشوند. حمایت بیش از حد از سنتگرایان ممکن است اصلاحات داخلی جاری در اسلام را تضعیف کند و در نتیجه مانع مدرنیستها شود، که ارزشهای آنها کاملاً با ارزشهای ما سازگار است. از میان تمام گروههای ذکر شده در بالا، مدرنیستها بیشترین حمایت را از ارزشها و روح یک جامعه دموکراتیک مدرن دارند. ما باید دیدگاه آنها از اسلام را بیش از ایدههای سنتگرایان ترویج کنیم.
مدرنیسم، نه سنتگرایی، برای غرب مفید بوده است. این امر مستلزم عقبنشینی، تغییر و نادیده گرفتن گزینشی عناصر آموزههای اصلی دینی بوده است. عهد عتیق در تنظیم رفتار و حاوی بسیاری از قوانین و ارزشهایی که در جامعه مدرن غیرقابل تصور هستند، چه رسد به مشروعیت، تفاوت چندانی با قرآن ندارد.
این در غرب مشکلی ایجاد نمیکند زیرا امروزه کمتر کسی اصرار دارد که همه ما کاملاً طبق نص قانون بزرگان کتاب مقدس زندگی کنیم. در عوض، ما اجازه میدهیم که دیدگاه ما از جوهره واقعی یهودیت یا مسیحیت فراتر از متن تحتاللفظی باشد که ما به عنوان تاریخ و افسانه میپذیریم. این دقیقاً رویکردی است که مدرنیستهای مسلمان ارائه میدهند.
سکولارها نیز از نظر ارزشها و سیاستهای خود به غرب نزدیک هستند. با این حال، برخی از سکولارها به دلیل ضد آمریکایی بودن و سایر مواضعشان برای غرب غیرقابل قبول هستند. آنها همچنین در جذب بخش سنتی مخاطبان مسلمان مشکل دارند. بنابراین، مدرنیستها بهترین شرکا برای غرب هستند. متأسفانه، به طور کلی، آنها در موقعیت ضعیفتری نسبت به بنیادگرایان و سنتگرایان قرار دارند و فاقد حمایت قوی، منابع مالی، زیرساختهای مؤثر و تریبون عمومی هستند. بنابراین، رهبران غربی باید از مدرنیستها به روشهای زیر حمایت کنند:
* انتشار و توزیع آثار آنها با قیمتهای یارانهای.
* تشویق آنها به انتشار ادبیات برای مخاطبان انبوه و جوانان.
* گنجاندن دیدگاههای آنها در برنامه درسی آموزش مسلمانان.
* در دسترس قرار دادن باورها و نظرات مذهبی آنها برای مخاطبان انبوه تا با بنیادگرایان و سنتگرایانی که وبسایتها، انتشارات، مدارس، مؤسسات و بسیاری از ابزارهای دیگر برای انتشار دیدگاههای خود دارند، رقابت کنند.
* ارائه موضع مدرنیسم و سکولاریسم به عنوان یک گزینه مقابل برای جوانان ناراضی اسلامی.
* استفاده از رسانهها و برنامههای درسی آموزشی در کشورهای مربوطه برای ارتقای آگاهی از تاریخ و فرهنگ پیش از اسلام و غیراسلامی آنها.
[1] مطالعه ی قسمتهای مختلف این مقاله جهت درک کل مطلب لازم است بخصوص قسمت اول