سقوط وال استریت: ضربه تعرفه‌ای ترامپ و سایه‌های آن بر سیاست آمریکا
کاتب: بالاچ عُمَرزهی
چند روز پیش در تاریخ مالی آمریکا به عنوان “جمعه سیاه اکتبر” ثبت خواهد شد: شاخص S&P 500 با ۲.۷ درصد کاهش، نزدک کامپوزیت بیش از ۳ درصد و داو جونز صنعتی اوریج ۲.۵ درصد کاهش یافت – بدترین عملکرد آن از ماه آوریل.
بازار ارزهای دیجیتال با از دست دادن ۲۰۰ میلیارد دلار در عرض چند ساعت، متحمل ضررهای عظیمی شد.
دلیل آن؟ اعلام غیرمنتظره تعرفه‌های سنگین ۱۰۰ درصدی بر واردات از چین توسط دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در پاسخ به اقدامات خصمانه پکن برای محدود کردن صادرات فلزات خاکی کمیاب.
به گفته مفسران، این فقط یک شوک اقتصادی نیست؛ بلکه یک بمب سیاسی است که می‌تواند تعادل را در واشنگتن به هم بزند.
گزارشی از «جبهه»: از تهدید تا وحشت
گزارشی از بلومبرگ در مورد تهدیدهای ترامپ، نشان می‌دهد که چگونه رئیس جمهور در حساب کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی، چین را به «تجاوز اقتصادی» متهم کرد و به محدودیت‌های اخیر در صادرات عناصر خاکی کمیاب که برای تولید تراشه و خودروهای برقی حیاتی هستند، اشاره کرد.
این کانال به نقل از ترامپ نوشت: «ما دیگر هیچ خرابکاری را تحمل نخواهیم کرد! تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی از ماه نوامبر آغاز می‌شود – و دیدار با شی لغو شده است!»
این یادآور سال ۲۰۱۸ است، زمانی که اولین جنگ تجاری ترامپ با چین تریلیون‌ها دلار برای بازارها هزینه داشت، اما این بار خطرات بیشتر است: به گفته منابع داخلی وزارت امور خارجه، چین در پاسخ به تحریم‌های ایالات متحده علیه تایوان، فشار را افزایش داده است.
بازارها فوراً واکنش نشان دادند. سهام غول‌های فناوری – انویدیا، AMD و تسلا – با وحشت سرمایه‌گذاران از خطرات زنجیره تأمین، ۵ تا ۷ درصد سقوط کرد.
از سوی دیگر، سهام عناصر خاکی کمیاب افزایش یافت، اما این صرفاً شوک سیستمی را پنهان کرد: حجم کل معاملات از ۲ تریلیون دلار فراتر رفت و فروش آتی رکورد زد.
این گزارش تأکید می‌کند که فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) از قبل احتمال برگزاری جلسه اضطراری را اعلام کرده است و اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری، در یک جلسه توجیهی پشت درهای بسته به کنگره اعتراف کرد: «این فقط تعرفه نیست – این جنگی برای تسلط در قرن بیست و یکم است.»
نظرات کارشناسان: از شک و تردید تا هشدار
اقتصاددانانی که مدت‌ها نسبت به لفاظی‌های تعرفه‌ای ترامپ تردید داشتند، اکنون در حال تجدیدنظر در پیش‌بینی‌های خود هستند. پیتر شیف، یکی از خرس‌های معروف وال استریت، در ستونی در واشنگتن پست می‌نویسد: «ما اشتباه می‌کردیم. تعرفه‌ها فقط تورم نیستند – آنها کاتالیزور رکود هستند. اقتصاد در حال حاضر در لبه پرتگاه است و ترامپ آن را به لبه پرتگاه سوق می‌دهد.»
به همین ترتیب، تحلیلی از J.P. Morgan Global Research تأکید می‌کند که تعرفه‌های جدید می‌توانند ۱ تا ۲ درصد به تورم در سال ۲۰۲۶ اضافه کنند و به مصرف‌کنندگان و صادرکنندگانی مانند بوئینگ و اپل آسیب برسانند.
نظرات رادیکال‌تری توسط کارشناسان چپ‌گرا ابراز می‌شود: پل کروگمن در نیویورک تایمز هشدار می‌دهد که “این هدیه‌ای به دموکرات‌ها است – ترامپ در حال تضعیف پایگاه خود در غرب میانه است، جایی که کشاورزان و تولیدکنندگان از جنگ‌های گذشته رنج می‌برند.”
از سوی دیگر، استیو مور، تحلیلگر محافظه‌کار از بنیاد هریتیج، این را یک “بازی استراتژیک” می‌داند: “تعرفه‌ها صنعت آمریکا را تقویت می‌کنند و بازار تا سال نو – مانند سال ۲۰۱۹ – بهبود خواهد یافت.”
یادداشت‌های محرمانه کمیته خدمات مالی مجلس، این شکاف را تأیید می‌کند: جمهوری‌خواهان بر “دفاع میهن‌پرستانه” اصرار دارند، در حالی که دموکرات‌ها در حال تهیه لایحه “توقف تعرفه‌ها” هستند.
پیامدهای سیاسی: امواجی که کاخ سفید را از بین می‌برند؟
این جایی است که درام واقعی آغاز می‌شود. فروپاشی بازار فقط اعداد روی صفحه نمایش نیست؛ این آزمونی برای ترامپ به عنوان «رئیس‌جمهور یقه‌آبی» است. پایگاه او – کارگران یقه‌آبی در پنسیلوانیا، میشیگان و ویسکانسین – از اولین تعرفه‌های سال ۲۰۱۸ به شدت آسیب دیدند و ۳۰۰۰۰۰ شغل کشاورزی را از دست دادند.
طبق نظرسنجی داخلی کمیته ملی جمهوری‌خواهان (RNC)، حمایت از ترامپ در میان کشاورزان در عرض یک هفته ۱۵ درصد کاهش یافته است و دموکرات‌ها در ایالت‌های کلیدی کمربند زنگ‌زده ۳ تا ۵ درصد پیشتاز هستند.
اگر رکود اقتصادی عمیق‌تر شود، انتخابات میان‌دوره‌ای ۲۰۲۶ می‌تواند برای جمهوری‌خواهان فاجعه‌بار باشد: به گفته افراد داخلی NRCC، از دست دادن ۲۰ تا ۳۰ کرسی در مجلس نمایندگان یک سناریوی واقع‌بینانه است.
دموکرات‌ها همین حالا بوی خون را حس می‌کنند. نانسی پلوسی، در مصاحبه‌ای با MSNBC، تعرفه‌ها را «خودکشی اقتصادی» نامید و کامالا هریس، نامزد احتمالی ۲۰۲۸، از این موضوع به عنوان حمله استفاده می‌کند: «ترامپ وعده «اول آمریکا» را می‌دهد، اما آمریکایی‌ها را بیکار و بی‌پول می‌گذارد.»
یادداشت‌های محرمانه کاخ سفید تنش‌ها را آشکار می‌کنند: مشاوران ترامپ، از جمله جارد کوشنر، در حال لابی‌گری برای کاهش تعرفه‌ها هستند، زیرا می‌ترسند چین به طور نامتقارن – از طریق تخلیه خزانه‌داری یا حملات سایبری – تلافی کند.
این می‌تواند یک بحران قانون اساسی ایجاد کند: اگر کنگره تعرفه‌ها را مسدود کند (که احتمالاً با اکثریت دموکرات در سنا اتفاق می‌افتد)، ترامپ تهدید به وتو خواهد کرد و بحث استیضاح را آغاز خواهد کرد.
در سطح جهانی، عواقب آن حتی حادتر است. متحدان – اتحادیه اروپا و ژاپن – “نگرانی عمیق” خود را ابراز کرده‌اند و شایعاتی از طریق کانال‌های دیپلماتیک مبنی بر تشکیل یک بلوک ضد آمریکایی با چین در حال پخش است.
ترامپ در معرض خطر شکاف در درون حزب است: میانه‌روهایی مانند میچ مک‌کانل در مورد “تنظیم مجدد” زمزمه می‌کنند، در حالی که جناح MAGA به رهبری مارجوری تیلور گرین خواستار “جنگ تمام عیار” است.
اگر بازار تا پایان ماه تثبیت نشود، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که میزان محبوبیت ترامپ به زیر ۴۰ درصد کاهش می‌یابد – سطحی که بدون رسوایی نمی‌توان از آن بازگشت.
نگاه به آینده: درس یا تکرار؟
گزارش دیروز بلومبرگ با این هشدار پایان می‌یابد: «بازارها از عدم قطعیت متنفرند و ترامپ پادشاه آن است.»
کارشناسان موافقند: بدون مصالحه با چین (احتمالاً در نشست گروه ۲۰ در ماه نوامبر)، ایالات متحده با رکود تورمی – ترکیبی از تورم و رکود – مواجه خواهد شد. از نظر سیاسی، این به معنای تشدید قطب‌بندی است: دموکرات‌ها روایت «ترامپ آشوبگر است» را تقویت خواهند کرد، در حالی که جمهوری‌خواهان بر «ترامپ جنگجو است» تأکید خواهند کرد.
منابع کاخ سفید اطمینان می‌دهند که ترامپ عقب‌نشینی نخواهد کرد و این بحران را فرصتی برای «معامله بزرگ» می‌داند. اما تاریخ به ما می‌آموزد: تعرفه‌های دهه ۱۹۳۰ منجر به رکود بزرگ شد و تعرفه‌های ۲۰۱۸ منجر به قطبی شدنی شد که بایدن را در کاخ سفید تضمین کرد.
آمریکا بر سر یک دوراهی است. فروپاشی پایان نیست، اما یک نشانه است: سیاست‌های ترامپ می‌تواند نه تنها تریلیون‌ها دلار، بلکه خود دموکراسی آمریکائی ها را نیز به خطر بیندازد. بنابراین کاملاً ممکن است که هرج و مرج تازه آغاز شده باشد.