اخوان المسلمین را به صورت مختصر بشناس
کاتب: عبدالرحمن براهویی
اخوان المسلمین یکی از برجسته‌ترین جنبش‌های اسلامی و سیاسی در جهان اسلام است که توسط حسن البنا در سال ۱۹۲۸ در مصر تأسیس شد. این جنبش به‌عنوان یک مکتب فکری و اجتماعی-سیاسی، اهداف خود را بر پایه احیای اسلام در تمامی جنبه‌های زندگی اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و فردی قرار داده است.
اخوان المسلمین به دنبال برقراری یک نظام جامع اسلامی است که از اصول و قوانین اسلام در همه امور اجتماعی و دولتی پیروی کند.
در برابر این جریان مبارک، ما شاهد تولید جنس تقلبی و بدلی آن هستیم که با یدک کشیدن نام اخوان تبدیل به اسلام آمریکایی شده است، افرادی لیبرال و سکولار مثل اردوغان ترکیه و محسن عبدالحمید عراق و شریف شیخ احمد سومالی و ربانی افغانستان و …. که با نام اخوان در برابر اخوان قرار گرفته اند که تحت عنوان اخوان الشیاطین و اخوان المفسدین شناخته شده اند.
جدا کردن این دو جریان جهت شناخت اخوان المسلمین ضروری است.
✔️معرفی فکر و اندیشه اخوان المسلمین:
اخوان المسلمین بر اساس چندین ایده اصلی بنا شده است که تمام حوزه‌های زندگی را پوشش می‌دهد:
1. توحید و شریعت به‌عنوان راهنمای زندگی: توحید (یگانگی خدا) و شریعت اسلامی به عنوان بنیان فکری و عملی این جنبش معرفی می‌شود. در این ایدئولوژی، اسلام نه تنها یک دین فردی بلکه یک نظام کامل اجتماعی و سیاسی است که باید در همه عرصه‌ها پیاده شود. اخوان المسلمین معتقد است که تنها با اجرای کامل احکام شریعت در تمامی سطوح زندگی (اجتماعی، سیاسی، فرهنگی) می‌توان به سعادت دنیا و آخرت رسید.
2. حاکمیت الله: اخوان المسلمین بر حاکمیت الله و ضرورت اجرای احکام الهی در حکومت و جامعه تأکید دارد. به عقیده این جنبش، حکومت اسلامی باید بر مبنای شریعت اسلامی اداره شود و قوانین انسانی باید با اصول الهی سازگار باشد.
3. احیای جامعه اسلامی: اخوان المسلمین بر این باور است که مسلمانان باید به ریشه‌های خود بازگردند و ارزش‌های اسلامی را در تمامی جنبه‌های زندگی احیا کنند. این احیاگری شامل بازسازی اعتقادی و اخلاقی جامعه، تقویت فرهنگ اسلامی و مبارزه با مظاهر فساد و غرب‌زدگی است.
4. تعلیم و تربیت: تعلیم و تربیت اسلامی در اخوان المسلمین اهمیت بالایی دارد. این جنبش معتقد است که آموزش دینی و اخلاقی صحیح می‌تواند فرد و جامعه را به سمت سعادت و عدالت هدایت کند. هدف از تربیت اسلامی، پرورش مسلمانان متعهد و مسئول است که قادر به اجرای احکام شریعت در جامعه باشند.
✔️اهداف اخوان المسلمین:
اخوان المسلمین به‌عنوان یک جنبش اسلامی، اهداف مشخصی را دنبال می‌کند که در سطوح مختلف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی تجلی می‌یابد:
1. احیای دین اسلام در زندگی اجتماعی و سیاسی: هدف اصلی اخوان المسلمین، احیای اسلام به عنوان یک نظام جامع است که باید در همه زمینه‌ها، از حکومت و سیاست تا آموزش و خانواده، پیاده شود.
2. ایجاد حکومت اسلامی: یکی از اهداف اساسی اخوان، تأسیس یک دولت اسلامی است که قوانین و اصول شریعت اسلامی را به‌عنوان قانون اساسی کشور اجرا کند. این دولت اسلامی باید عدالت اجتماعی را برقرار کند و جامعه را از فساد و ظلم پاک کند.
3. تقویت وحدت امت اسلامی (امت واحده): اخوان المسلمین به وحدت امت اسلامی اعتقاد دارد و هدف آن این است که تمام مسلمانان جهان را تحت لوای اسلام متحد کند. این اتحاد اسلامی یکی از راه‌های مبارزه با استعمار و قدرت‌های غربی است که از نظر اخوان المسلمین باعث ضعف و تفرقه در جهان اسلام شده‌اند.
4. مبارزه با استعمار و نفوذ غرب: اخوان المسلمین خود را در صف مقدم مبارزه با استعمار، امپریالیسم و نفوذ فرهنگی غرب می‌داند. این جنبش به ویژه در دوران حسن البنا و پس از آن، تلاش کرده است تا با نفوذ قدرت‌های غربی که ارزش‌های اسلامی را تهدید می‌کنند، مقابله کند.
5. عدالت اجتماعی و اقتصادی: اخوان المسلمین به عدالت اجتماعی و مبارزه با فقر و نابرابری اقتصادی تأکید دارد. این جنبش معتقد است که باید در کنار مسائل دینی، به مشکلات معیشتی و اجتماعی مردم نیز پرداخته شود و از طریق اجرای اقتصاد اسلامی، زندگی بهتری برای همه فراهم شود.
✔️ برنامه‌ها و روش‌های اجرایی:
اخوان المسلمین برنامه‌ها و استراتژی‌های مختلفی برای رسیدن به اهداف خود در سطوح مختلف جامعه پیاده‌سازی می‌کند:
1. فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی: اخوان المسلمین از طریق تأسیس مؤسسات خیریه، مدارس، بیمارستان‌ها، و مراکز آموزش اسلامی به ارائه خدمات اجتماعی و فرهنگی پرداخته است. این فعالیت‌ها به‌عنوان ابزاری برای نفوذ در لایه‌های مختلف جامعه و تربیت نسل جوان بر اساس ارزش‌های اسلامی به کار گرفته می‌شود.
2. شرکت در انتخابات و فعالیت‌های سیاسی: اخوان المسلمین پس از مدت‌ها فعالیت در عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی، به عرصه سیاست نیز وارد شد. این جنبش به ویژه پس از انقلاب‌های بهار عربی (۲۰۱۱)، با شرکت در انتخابات توانست در کشورهایی مانند مصر، تونس و اردن قدرت سیاسی به‌دست آورد. هرچند پس از سرنگونی دولت محمد مرسی در مصر، اخوان المسلمین با فشارهای شدید روبه‌رو شد.
3. تربیت نسل جدید رهبران اسلامی: اخوان المسلمین تأکید بسیاری بر تربیت جوانان مسلمان و ایجاد کادرهای اسلامی متعهد دارد. از طریق برنامه‌های آموزشی و تربیتی، این جنبش به دنبال ایجاد یک نسل از رهبران اسلامی است که بتوانند در آینده جامعه را بر مبنای اصول اسلام اداره کنند.
4. تبلیغ و دعوت اسلامی (دعوت): اخوان المسلمین فعالیت‌های تبلیغی گسترده‌ای در داخل و خارج از جهان اسلام دارد. این جنبش از ابزارهای مختلف از جمله رسانه‌ها، اینترنت و سخنرانی‌های عمومی برای ترویج اسلام و جلب حمایت‌های مردمی استفاده می‌کند.
5. جنبش جهانی: اخوان المسلمین با گسترش در کشورهای مختلف اسلامی و غیر اسلامی، به یک جنبش جهانی تبدیل شده است. این سازمان دارای شبکه‌هایی در کشورهای مختلف مانند اردن، سوریه، سودان، تونس، مالزی و حتی کشورهای اروپایی است. هرچند که در برخی کشورها ممنوعیت‌هایی برای آن وضع شده، اما همچنان توانسته است نفوذ فکری و اجتماعی خود را گسترش دهد.
✔️ نتیجه‌گیری:
اخوان المسلمین به عنوان یک جنبش فکری و اجتماعی-سیاسی با اهداف گسترده در زمینه‌های دینی، اجتماعی و سیاسی فعالیت می‌کند. این جنبش بر اساس اصول شریعت اسلامی به دنبال ایجاد یک جامعه اسلامی متعهد به احکام اسلام است.
هرچند که این جنبش در طول تاریخ با سرکوب‌ها و چالش‌های زیادی مواجه بوده، اما به دلیل انعطاف‌پذیری، توانایی سازمان‌دهی و تأکید بر مسائل اجتماعی همچنان توانسته در جهان اسلام به عنوان یک مکتب فکری پویا باقی بماند.