اصل دین در معانیی مختلف
به قم: مولوی سید محمد رخشانی بادینی
اصل دین یعنی «الا اله – الا الله» از کانال «محمد رسول الله صلی الله علیه وسلم» . شخصی که کفر به طاغوت می کند و بعد از شیطان به کفار پنجگانه ی : الَّذِينَ هَادُوا وَالصَّابِئِينَ وَالنَّصَارَىٰ وَالْمَجُوسَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا (حج:17) کفر می کند و بعد به الله ایمان می آورد اصل دین را دارد.
اهل علم وقتی در جمله ای لفظ “اصل دین” را ذکر میکنند، منظورشان همیشه «الا اله – الا الله» نیست که ناقضش کافر است!! بلکه منظورشان بعضی مواقع، بیان یکی از شرایع مهم اسلام است که با لفظ اصل دین بیان میکنند، به عنوان مثال چند قول از علماء را ذکر میکنیم؛
- از امام علی رضی الله عنه روایت شده است که؛ “کانت الصلاة أصل الاسلام و قوام الدین”[أمالی ابن بشران ص ۲۲۲ و ص۵۱۲] نماز اصل اسلام و قوام دین است.
- امام قاسم الجوعی رحمه الله میگوید؛” اصل الدین الورع”[الزهد و الرتقائق للخطیب بغدادی ص ۳۲/ ص ۷۶] اصل دین، ورع پرهیزگاری است.
- امام قاسم بن سلام رحمه الله میگوید؛”الطهور من اصل الدین و المفروض”[الطهور قاسم بن سلام ص۲۳۵]تمیزگی و طهارت از اصل دین و واجبات است.
- امام ابن بطة العبکری رحمه الله میفرماید؛”فاعلم رحمک الله؛ ان اصل الدین النصیحة”[الابانة الکبری ۲/۵۴۶]پس بدان الله رحمتت کند؛ همانا نصیحت اصل دین است.
- این تیمیه میفرماید؛”فان اصل الدین هو حسن النیة و اخلاص القصد”[مجموع الفتاوی ۱۶/۵۸] براستی که اصل دین حسن نیست و اخلاص قصد است. و میفرماید؛”و اصل الدین العدل الذی بعث الله الرسل باقامته”[مجموع الفتاوی ۱۹/۲۴]اصل دین عدالتی است که الله تعالی رسل را برای اقامتش مبعوث کرده است.و میفرماید؛”اصل الدین فعل الواجبات و ترک المحرمات”[مجموع الفتاوی ۲۲/۱۳۶]اصل دین انجام واجبات و ترک محرمات است. و میفرماید؛”فان اصل الدین هو الامر بالمعروف و النهی عن المنکر”[۲۷/۴۴۲] همان اصل دین امر به معروف و نهی از منکر است.
- امام ابن قیم رحمه الله میفرماید؛”اصل الدین الغیرة، و من لا غیرة له لا دین له”[الداء و الدواء ۶۸]اصل دین غیرت است، پس کسی که غیرت نداشته باشد دین ندارد.
پس روشن شد که اهل علم رحمهم الله هنگام بحث از یک مسئله ی مهم شریعت آنرا به اسم “اصل دین” یاد میکنند چراکه اصل دین را به؛ کلام محکمی که هیچ شبهه ای در آن نیست تعریف کرده اند. و منظورشان از این کلام اصل دینی نیست که ناقضش کافر باشد یعنی اگر کسی مثلا غیرت نداشت کافر می شود.